ไซนัสอักเสบ (Sinusitis) เป็นการอักเสบและติดเชื้อบริเวณเยื่อบุโพรงจมูกและโพรงอากาศข้างจมูก มักมีสาเหตุมาจากการติดเชื้อไวรัส แบคทีเรีย หรือได้รับสารก่อภูมิแพ้ ผู้ป่วยมักมีอาการคล้ายกับไข้หวัด คัดจมูกบ่อย มีน้ำมูกเหนียวข้น และไอมีเสมหะอยู่ตลอดเวลา ส่วนใหญ่มักคิดว่าเป็นเพียงไข้หวัดธรรมดา จึงไม่ได้เข้ารับการรักษาตั้งแต่เริ่มต้น ส่งผลให้เกิดอาการเรื้อรังขึ้น

ไซนัส (Sinus) คือโพรงอากาศบริเวณกระดูกใบหน้า ซึ่งมีอยู่ 4 คู่ นั่นคือ คู่ที่ 1 อยู่ในกระดูกโหนกแก้ม คู่ที่ 2 อยู่ระหว่างเบ้าตาและด้านข้างของจมูก คู่ที่ 3 อยู่ในกระโหลกส่วนหน้าผากระหว่างคิ้วทั้งสอง และคู่ที่ 4 อยู่ในกระดูกฐานสมอง โดยภายในโพรงไซนัสแต่ละจุดจะมีเยื่อบุไซนัสทำหน้าที่ผลิตเมือกสำหรับดักจับฝุ่นและเชื้อโรค
สามารถแบ่งไซนัสอักเสบออกได้ทั้งหมด 3 ประเภท ได้แก่
ไซนัสอักเสบชนิดเฉียบพลัน จะมีอาการไม่เกิน 4 สัปดาห์
ไซนัสอักเสบชนิดกึ่งเฉียบพลัน จะมีอาการตั้งแต่ 4 ถึง 12 สัปดาห์
ไซนัสอักเสบชนิดเรื้อรัง จะมีอาการตั้งแต่ 12 สัปดาห์ขึ้นไป และอาจมีอาการแบบเฉียบพลันแทรกเป็นระยะ ๆ ได้
ไซนัสอักเสบมีอาการอย่างไร?
-หายใจติดขัด หายใจไม่สะดวก คัดจมูก
-มีน้ำมูกข้นเหนียว ไหลลงคอ มีเสมหะข้น
-ปวดหน่วงๆ ตามบริเวณไซนัสอักเสบ เช่น หน้าผาก หัวตา โหนกแก้ม หรือรอบๆ ดวงตา
-ปวดศีรษะ มักเป็นมากช่วงเช้าหรือบ่าย โดยเฉพาะเมื่อก้มศีรษะ หรือเปลี่ยนท่า
-หายใจมีกลิ่นเหม็นคาว
-มีการรับกลิ่นเสียไป ภายในโพรงจมูก มีการอุดตัน เนื้อเยื่อบวมหรืออาจพบมีริดสีดวงจมูก หรือหนองไหล
-ไอมีเสมหะตลอดเวลา
-ตาบวม ตาบอดในผู้ป่วยที่มีอาการรุนแรง
-หากเป็นไซนัสอักเสบเฉียบพลันอาจมีไข้ร่วมด้วย
-นอกจากนี้อาจมีอาการอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น ปวดศีรษะ เจ็บคอ ปวดหู หูอื้อ ปวดฟัน และไอ อ่อนเพลีย เป็นต้น
สาเหตุไซนัสอักเสบ ที่ทำให้คนไข้เป็นซ้ำๆ บ่อยๆ หรือเป็นเรื้อรัง มักเกิดจาก
-คนไข้เป็นโรคภูมิแพ้ โดยเฉพาะภูมิแพ้อากาศ และ หอบหืด
-โรคริดสีดวงจมูก หรือ มีเนื้องอกในโพรงจมูก
-มีผนังกั้นช่องจมูกคด
-มีภูมิคุ้มกันต่ำ
-ติดเชื้อที่ทางเดินหายใจส่วนบน
-ฟันผุ ติดเชื้อที่รากฟัน
-มีสิ่งแปลกปลอมอยู่ในจมูกเป็นเวลานาน
-การสูบบุหรี่ หรือการอยู่ในที่ที่มีอากาศไม่บริสุทธิ์ มีฝุ่น ควัน หรือสารเคมี
การรักษาไซนัสอักเสบ
ทั้งแบบเฉียบพลันและแบบเรื้อรัง มีทั้งการรักษาด้วยการรับประทานยา การล้างจมูก การเจาะล้าง ไซนัสและการผ่าตัด
ยารับประทาน โดยมากคนไข้มักหายได้จากการรับประทานยาต่อเนื่องและสม่ำเสมอ ภายใต้การดูแลของแพทย์ เช่น ยาปฏิชีวนะ ยาลดบวม ยาแก้แพ้ ยาละลายเสมหะ
การล้างจมูก จุดประสงค์ของการล้างจมูก เป็นการลดอาการคัดจมูก ลดปริมาณน้ำมูกและลดจำนวนเชื้อโรคในโพรงจมูกและไซนัสได้
การเจาะล้างไซนัส ใช้ในรายที่มีอาการเป็นมาก รักษาด้วยยาไม่ดีขึ้น มีน้ำมูกหรือไอมีเสมหะข้น หรือเอ็กซเรย์ไซนัสพบว่ามีลักษณะขาวทึบ แสดงถึงหนองค้างอยู่ในโพรงไซนัส จำเป็นต้องล้างไซนัส
การผ่าตัดไซนัส เป็นขั้นตอนในการรักษาวิธีสุดท้ายเมื่อใช้วิธีล้างไซนัส แล้วไม่ดีขึ้น หรือมีริดสีดวงจมูก หรือผู้ป่วยเริ่มมีอาการแทรกซ้อนทางตา หรือสมอง เช่น ตามัวลง ปวดศีรษะมาก อาเจียนบ่อย ๆ
นอกจากนี้ การปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง จะช่วยให้คนไข้หายจากโรคไซนัสอักเสบได้ เช่น พักผ่อนให้เพียงพอ ออกกำลังกายสม่ำเสมอสัปดาห์ละ 2-3 ครั้ง งดการสูบบุหรี่ งดเครื่องดื่มที่มีแอลกอฮอล์ งดว่ายน้ำ ดื่มน้ำมาก ๆ วันละ 7-8 แก้ว หลีกเลี่ยงการอยู่ในสถานที่ซึ่งมีอากาศเย็นเป็นระยะเวลานาน ๆ รักษาโรคภูมิแพ้อย่างสม่ำเสมอ ดูแลร่างกายให้มีภูมิคุ้มกันที่แข็งแรง
ไซนัสอักเสบอันตรายหรือไม่
แม้ว่าไซนัสอักเสบจะไม่ใช่โรคที่รุนแรง หากปล่อยไว้ไม่รักษาอาจก่อให้เกิดภาวะแทรกซ้อนที่อาจเป็นอันตรายถึงแก่ชีวิตได้ เช่น หลอดลมกล่องเสียงอักเสบ ดวงตาอักเสบ เยื่อหุ้มสมองอักเสบ และ กระดูกอักเสบติดเชื้อ ดังนั้น หากมีอาการเสี่่ยงเป็นไซนัสอักเสบข้างต้น ควรเข้ามาพบแพทย์เพื่อทำการวินิจฉัย และทำการรักษาอย่างถูกต้อง ซึ่งโรคนี้สามารถรักษาให้หายได้โดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ทั้งวิธีการใช้ยารักษาและการผ่าตัด